Stanowisko w sprawie powołania Międzynarodowej Akademii Kopernikańskiej

Wrocław, 8.04.2021 r.

Z dużym niepokojem przyjęliśmy pojawienie się w ostatnich tygodniach projektu ustawy o Narodowym Programie Kopernikańskim. Naszym zdaniem powołanie Międzynarodowej Akademii Kopernikańskiej, która miałaby realizować Narodowy Program Kopernikański jest działaniem groźnym i szkodliwym dla rozwoju polskiej nauki.

Proponowana przez Ministerstwo Edukacji i Nauki nowa instytucja jest, w naszej opinii, zdublowaniem Polskiej Akademii Nauk; miałaby ona, na polach opisywanych w projekcie, przejąć jej rolę. Nowa Akademia Kopernikańska miałaby być podporządkowana władzom państwowym, a jej funkcjonowanie uzależnione od decyzji politycznych. Powoływana instytucja już od ustanowienia pozbawiona więc będzie niezależności oraz autonomii, co wprost wynika z doboru osób i podmiotów odpowiedzialnych za jej utworzenie, a wywodzących się ze środowisk politycznych. Wszystko to podważać będzie wiarygodność prowadzonych przez akademię badań naukowych, poddawać w wątpliwość sposób przyznawania grantów i obsadzania kluczowych dla instytucji stanowisk.
Nie możemy się na to zgodzić.

Oburzający jest również fakt niepoinformowania o planach powołania nowej akademii instytucji reprezentujących naukę w Polsce. Tak ważny projekt nie był konsultowany ze środowiskiem akademickim oraz instytucjami zaangażowanymi w funkcjonowanie i rozwój polskiej nauki. Trudno przejść nad tym obojętnie.

Co więcej, realizacja Narodowego Programu Kopernikańskiego wiązać się będzie z powołaniem całej sieci instytucji, a jego finansowanie ma się odbywać z budżetu państwa. Skąd zatem znajdą się miliardy złotych potrzebne do funkcjonowania tak szerokiego aparatu, który zakłada projekt ustawy? Środowiska naukowe alarmują o realnym zagrożeniu, że stanie się to poprzez drastyczne obniżenie środków finansowych na działania PAN i jej instytutów, a sama Polska Akademia Nauk, pomimo zapewnień o braku planów jej likwidacji, zwyczajnie przestanie spełniać
swą dotychczasową rolę.

W naszej ocenie projekt ustawy o Międzynarodowej Akademii Kopernikańskiej to próba pozbawienia polskiej nauki wolności i niezależności, zamach na autonomię gremiów akademickich, początek tworzenia nauki podległej władzy i od niej zależnej. Zapisy projektu ustawy wprost wskazują na upolitycznienie struktur akademii i jej instytucji. Nie możemy na to pozwolić. Dlatego też, z całą mocą, sprzeciwiamy się tym planom.

Stowarzyszenie

Nowa Nadzieja